Một vài suy nghĩ về vấn đề nghiện rượu

Mặc dù, chúng ta nhìn nhận rượu ở gốc độ nào đi chăng nữa thì rượú vẫn ít nhiều ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của từng cá nhân. Theo cách nghĩ thông thường của người nghiện, rượu có thể giúp họ vơi đi những lo âu sợ hãi; quên đi những mặc cảm tự ty, giải toả những ràng buộc đè nén nơi tâm hồn mà trong trạng thái tâm lí bình thường không thể thực hiện được . Có điều người uống rượu quên rằng khi say, họ chỉ khoát lên mình chiếc áo giả tạo đầy bản lỉnh.

Do đó, họ dễ đi đến những hành vi lệnh lạc như đánh người gây thương tích, hành hạ vợ con, làm mất trật tự nơi công cộng, đua xe lạng lách trên đường phố…, và còn rất nhiều hành vi lệch lạc khác. Trong bộ luật cổ Khăm Phi Pha Thăm Ma Xạt của Lào, dưới thời vua Xu Li, phần cuối có qui định rõ : “Mọi người không được ăn, uống say. Hành vi say rượu của bất kỳ thành phần nào trong xã hội cũng đều bị xử phạt theo đúng pháp luật. Nếu người nào cố tình cho bạn bè, anh em, họ hàng thân thích uống rượu say, rồi gây ra án mạng thì cũng tùy theo tội trạng và mức độ vi phạm mà xử phạt”. Đây là bộ luật đầu tiên trong lịch sử phát triển nước Lào, vào những năm 30 của thế kỷ XVII có đề cập đến rượu và người sử dụng rượu.

Hiện nay, các nhà nghiên cứu Tâm Thần Bệnh Học không ngừng nghiên cứu tâm lý những người hay uống ruợi. Họ nhận định : người nghiện rượu là một bệnh nhân về lệch lạc nhân cách. Hành vi người nghiện hoàn toàn trái ngược với những khuôn mẫu giá trị của gia đình, bạn bè và xã hội. Cho nên, sự bi quan chán chường về cuộc sống hiện tại cũng như những hành vi lệch lạc của người nghiện là một điều không thể tránh khỏi.

Túc Sinh truyện số 512 (Kumbha Jàtaka N⁰512) có thuật lại nguồn gốc của chất say như sau : Trong ngôi rừng nọ, có một bộng cậy (khối gỗ lõm sâu) chứa nước mưa quanh năm. Các loài chim chóc ăn hoa trái, ngũ cóc (nhất là lúa thóc) hằng ngày đến uống nước. Khi uống. chúng đã nhả ra các vụn trái cây, hạt thóc hay hạt đậu .v.v.. Dần dần bộng cây không phải chỉ chứa nước mưa, mà còn chứa nhiều vụn hoa quả, hạt thóc nữa ! Ngũ cốc, hoa quả vốn có chất tinh bột, khi tan trong nước, phơi dưới ánh mặt trời, thì tự nhiên lên men.

Nước men ấy mỗi ngày càng được chim chóc nhả “vật liệu” vào , nên cường độ lên men tự tăng, tăng mãi đến một lúc nào đó thành rượu. Ngày kia, một tiều phu đang khát, ngẫu nhiên, tìm thấy bộng cây có nước. Y nếm thử rồi uống cảm thấy kích thích, cao hứng lạ thường. Sau đó y lẳng lặng quay lại “thưởng thức” nhiều lần. Dần dà y đâm ghiền và uống bằng thích. Khi đã trở nên say xưa, tên tiều phu không thể giữ kín được nữa, y loan tin ra và rũ rê bạn bè, thân nhân đến nhậu nhẹt. Kết quả, nước men lôi cuốn mọi người, kẻ trục lợi nghĩ cách chế tạo, chứ không cần vào rừng tìm kiếm nữa.

Cứ như thế mà thói quen uống rượu dần dần thịnh hành, đẩy xã hội An Độ lúc bấy giờ vào những lạc thú, bê tha. Người ta trở nên hung hăng, chuyện gì cũng dám làm, bất kể thiện ác, khiến xã hội mất an ninh, kẻ nghiện rượu không có tiền, có thể trở thành phường trộm cướp, sát nhân .v.v... Trước hiện trạng ấy, Đức Thế tôn đã dạy : “Rượu là nguyên nhân của mọi tật bệnh; là nguồn gốc của mọi sự đấu tranh; khi say để thân thể lỏa lồ mà không biết xấu hổ; bị tiếng xấu lang truyển khiến mọi người không kính trọng; làm lu mờ trí tuệ; những của cải đáng lẽ thu được thì không thu được, những gì đã có được thì bị mất mát; những việc đáng phải giữ gìn bí mật thì đem nói huỵt toẹt với kẻ khác; mọi sự việc bỏ bê nửa chừng không làm đến nơi đến chốn; say rượu là nguyện nhân của ưu sầu; sức lực của thân thể bị suy giảm; dung sắc trở nên tiều tụy; không biết kính trọng đối với cha mẹ và các bậc trưởng thượng; ưa làm bạn với những kẻ ác; xa lánh những bậc hiền đức; làm kẻ phá giới; không biết hổ thẹn; không giữ được mối thân thiện giữa những người bà con; sinh ra phóng túng với sắc dục; mọi người ghét bỏ không muốn gặp mặt….”,

Qua sự phân tích cặn kẻ trên của đức Phật, mọi người chúng ta phần nào nhận thấy tác hại của rượu đối với cơ thể, gia đình và xã hội, thế nhưng tại sao vẫn có nhiều người uống rượu ? Để trả lời câu hỏi này chúng ta cần nghiên cứu hai khía cạnh: Tác nhân ảnh hưởng từ bên ngoài và tác nhân ảnh hưởng từ bên trong đối với người nghiện. Nhìn chung, nguyên nhân dẫn đến vấn đề nghiện rượu xuất phát từ môi trường xung quanh, nhưng chung quy vẫn là sự huân tập hằng ngày mà người nghiện phải đối mặt thông qua các mối tương quan xã hội: Tương quan giữa cá nhân và bạn bè, giữa cá nhân và công việc, giữa cá nhân và lễ hội, giữa cá nhân và ngoại giao…

Cho dù các ông chồng sáng xỉn chiều say có thể đưa ra 1001 lý do để biện hộ, nhưng bi kịch nghiện rượu phần nhiểu vẫn là yếu tố chủ quan quyết định. Có thể người uống rượu muốn trốn trách thực tại, có thể người uống rượu xem đó là cách tự tử về tâm lý hay giải quyết những ức chế nội tâm… Song cho dù xuất phát từ nguyên nhân nào đi nữa thì người uống rượu vẫn phải gánh chịu những hậu quả khôn lường mà rượu là yếu tố tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến các hành vi lệch lạc xã hội. Bởi lẽ, Ý dẫn đầu các pháp, ý làm chủ, ý tạo tác.

Vấn đề thực tế hiện nay ở các tòa án là tình trạng ly hôn do bị chồng ngược đãi gia tăng, dẫu chưa có con số điều tra cụ thể, nhưng đã có trường hợp chồng đánh vợ từ bị thương đến tử vong. Các nhà cảnh báo đã nhắc nhở nhiều về hậu quả của người uống nhiều rượu mà gần gũi nhất là Phật giáo, đức Phật đã đưa việc cấm uống rượu vào giới luật như một lời khuyên cáo chung đến với toàn nhân loại về tác hại của nó.

Tóm lại, lối sống con người được biểu qua hoạt động hành vi, quan niệm sống, tình huống sống ở từng cá nhân. Do đó việc uống rượu là một trong những biểu hiện của lối sống, ông Anacharsis cho rằng : “Hớp rượu thứ nhất phục vụ cho sức khoẻ, hớp thứ hai cho khoái cảm, hớp thứ ba cho nhục nhã, và hớp thứ tư cho điên rồ”. Rượu là thế đấy !? Nó rất cần mỗi người chúng ta chiêm nghiệm, suy gẫm và sử dụng một cách hợp lý.