Lá sen (còn gọi là hà diệp) từ lâu đã được y học cổ truyền dùng làm thuốc chữa bệnh.
Theo thầy thuốc Đông y Nguyễn Xuân Hướng, lá sen có vị chát, tính bình. Thời xưa, lá sen tươi là vị thuốc rất thông dụng trong dân gian, dùng để chữa các bệnh do thấp thử gây nên như cảm nắng, say nắng, đau bụng tiêu chảy…
Ngoài ra, lá sen có công dụng an thần, chống co thắt cơ trơn, chống choáng phản vệ, ức chế loạn nhịp tim.
Tác dụng an thần, kéo dài giấc ngủ của lá sen mạnh hơn cả tâm sen. Về sau này, khi bệnh béo phì phổ biến thì lá sen được dùng rất hiệu quả để chống lại căn bệnh này.
Lá sen phối hợp các vị thuốc như sơn tra, hà thủ ô, và thảo quyết minh (hạt muồng) pha thành trà, uống thường xuyên sẽ có tác dụng giảm cholesterol, béo phì.
Theo các chuyên gia, những người cao tuổi cơ thể đã suy yếu, động mạch não đã bị xơ cứng, hoặc từng bị liệt nửa người do tai biến mạch máu não, nên thường xuyên sử dụng lá sen.
Một số bài thuốc dân gian từ lá sen tươi
- Chống mất nước: Đối với những người bị tiêu chảy vừa khỏi, cơ thể đang bị thiếu nước. Lấy lá sen non (loại lá còn cuộn lại chưa mở càng tốt) rửa sạch, thái nhỏ, ép lấy nước uống làm nhiều lần trong ngày. Hoặc thái nhỏ, trộn với các loại rau ghém, ăn sống hằng ngày.
- Chứng mất ngủ: Lá sen loại bánh tẻ 30 g rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô sắc (hoặc hãm nước sôi) để uống, có tác dụng còn lớn hơn tim sen.
- Chữa sốt xuất huyết: Lá sen 40g, ngó sen hoặc cỏ nhọ nồi 40g, rau má 30g, hạt mã đề 20g, sắc uống ngày một thang. Nếu xuất huyết nhiều, có thể tăng liều của lá và ngó sen lên 50-60 g.
- Chảy máu cam, tiêu chảy ra máu: Lá sen 40g để sống, rau má 12g sao vàng, thái nhỏ, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm hai lần trong ngày.
- Chữa đau mắt: Lá sen, hoa hòe (mỗi vị 10g), cúc hoa vàng 4g, sắc uống còn chữa cao huyết áp.
- Trị mụn nhọt: Dùng ngoài, núm cuống lá sen nấu nước đặt để rửa, rồi lấy lá sen rửa sạch, giã nát với cơm nếp, đắp làm tan mụn nhọt.
- Ngăn ngừa béo phì: Lá sen tươi 1 lá, gạo tẻ 100g, đem nấu cháo dùng với đường trắng, cũng có thể gia thêm đậu xanh để tăng sức thanh nhiệt giải độc. Nếu không có lá sen tươi, có thể dùng lá sen khô, nhưng trước khi dùng phải ngâm cho mềm. Hoặc mỗi ngày uống trà lá sen.
Ngoài ra, lá sen đem hãm nước sôi, uống thay trà trong những ngày hè oi bức để chống nóng, giải nhiệt, làm dịu mát, đỡ khát.
Một số bài thuốc dân gian từ lá sen khô
- Trị máu hôi sau khi sinh: Lá sen sao thơm (hay lá sen khô) 20-30 g, tán nhỏ, uống với nước, hoặc sắc với 200ml nước còn 50ml uống một lần trong ngày.
- Ho, nôn ra máu: Lá sen, ngó sen, sinh địa (mỗi vị 30g), trắc bá, ngải cứu (mỗi vị 20g). Tất cả thái nhỏ, phơi khô, sắc uống trong ngày.
Tác dụng phụ của lá sen
Trong Đông y, lá sen được xác định không có độc nhưng nếu dùng quá liều hoặc tùy tiện thì nó cũng trở thành chất gây hại cho cơ thể.
Bệnh nhân bị ngộ độc lá sen có thể gặp những triệu chứng như tê môi, lưỡi, nôn nao, vã mồ hôi, chân tay lạnh, da xanh, co giật, mạnh nhỏ, yếu, tim đập chậm, loạn nhịp tim, tụt huyết áp…
Ngoài ra, chính tác dụng thanh nhiệt trong lá sen dễ làm cho người thể hàn bị tiêu chảy, nhiệt độ hạ thấp, chân tay lạnh, đi tiểu nhiều.