Thành công bước đầu của nghiên cứu vừa được báo cáo tại Hội nghị chuyên đề EORTC-NCI-AACR lần thứ 32 về sinh học phân tử và điều trị ung thư hôm 25/10.
Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học từng xác định gene KRAS bị lỗi hoặc đột biến là căn nguyên gây nhiều ung thư trong đó có ung thư phổi, ruột và ung thư tuyến tụy. Song trước đó chưa có bất kỳ ai biến kiến thức này thành phương pháp điều trị hiệu quả.
TS Rachel Ambler cùng các đồng nghiệp tại Viện Francis Crick, London, Vương quốc Anh bước đầu đã tìm ra một loại vắc xin nhắm vào gene KRAS, cho kết quả đầy hứa hẹn khi vừa có thể điều trị, vừa ngăn ngừa 3 loại ung thư nói trên.
"Chúng tôi biết rằng nếu KRAS gặp sự cố, nó sẽ cho phép các tế bào trong cơ thể nhân lên và biến đổi thành tế bào ung thư. Gần đây, chúng tôi nhận thấy, nếu được tác động thích hợp, hệ thống miễn dịch của cơ thể có thể làm chậm quá trình này”, Tiến sĩ Ambler nói.
Vắc xin mới sẽ nhắm vào gene KRAS theo 2 hướng: Thứ nhất, kích thích phản ứng miễn dịch của cơ thể chống lại đột biến gene KRAS phổ biến nhất; Thứ hai, tạo ra kháng thể trợ giúp tế bào đuôi gai có thêm sức mạnh để phát hiện và tiêu diệt các tế bào ung thư.
Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm vắc xin này trên những con chuột bị ung thư phổi. Ở lô chuột tiêm vắc xin, sau 75 ngày có tới 65% con chuột vẫn sống sót, thậm chí khối u nhỏ đi. Trong khi tỉ lệ sống sót ở số chuột không được tiêm vắc xin chỉ chiếm 15%.
Đáng lưu ý, vắc xin cũng có giá trị dự phòng rất lớn khi 40% số chuột không hình thành khối u sau 150 ngày, tỉ lệ này ở tự nhiên chỉ chiếm 5%. Số còn lại bị mắc ung thư rất lâu sau khi tiêm.
Đây là điều các nghiên cứu trước đây chưa làm được do không tạo ra được phản ứng đủ mạnh từ hệ thống miễn dịch để tìm và tiêu diệt tế bào ung thư.
“Nghiên cứu vẫn còn một chặng đường dài trước khi có thể tiêm thử nghiệm trên người song những kết quả ban đầu cho thấy vắc xin này đã làm việc rất hiệu quả trên chuột và rất ít tác dụng phụ”, TS Ambler thông tin.
TS James L. Gulley, đồng chủ tịch Hội nghị chuyên đề EORTC-NCI-AACR đánh giá, nghiên cứu này thực sự có giá trị khi tập trung vào những loại ung thư khó điều trị, tỉ lệ sống sót thấp.
"Tăng cường hệ thống miễn dịch bằng thuốc điều trị ung thư hoặc phát triển vắc xin ngăn ngừa ung thư đều là những thứ nhân loại hướng tới. Chúng tôi hy vọng, một ngày không xa, những phương pháp này có thể sử dụng rộng rãi trên bệnh nhân”, ông TS Gulley tin tưởng.
Trong khoảng thời gian thử nghiệm trên chuột, nhóm nghiên cứu của TS Ambler cũng tìm ra cách thức tế bào ung thư phổi có thể né tránh hệ thống miễn dịch của cơ thể, khiến chúng khó điều trị hơn.
TS Sophie de Carné và Phil East đã sử dụng bộ sưu tập hàng trăm mẫu khối u phổi ở người, phát hiện gene KRAS hình thành một chất hóa học gọi là adenosine. Mức độ adenosine càng cao càng khiến phản ứng miễn dịch của cơ thể bị tê liệt, gây khó khăn cho việc phát hiện và tiêu diệt tế bào ung thư.
Sau đó, nhóm nghiên cứu lựa chọn những con chuột mang khối u có gene KRAS tương đồng trên người, cho uống một loại thuốc để giảm adenosine do AstraZeneca sản xuất, cùng với các loại thuốc ung thư hiện có. Kết quả, khả năng sống sót của chuột được cải thiện đáng kể.
"Những kết quả này cho thấy, bệnh nhân mắc ung thư phổi thể ác tính nhất đáp ứng rất tốt khi kết hợp các loại thuốc hỗ trợ miễn dịch”, TS East nói thêm.
Theo Tổ chức ung thư thế giới, ung thư phổi có tỉ lệ mắc cao nhất thế giới. Năm 2018, có gần 2,1 triệu ca mắc mới, hơn 1,7 triệu ca tử vong. Tại Việt Nam, ung thư phổi xếp thứ 2 sau ung thư gan với hơn 23.000 ca mắc mới. Trong những năm trước đó, ung thư phổi tại nước ta luôn xếp vị trí số 1 trong các loại ung thư.
M.Anh(Theo Eurekaler)
