Đã mấy mùa Vu Lan trôi qua con không về thăm mẹ. Vì công việc, vì đường xá cách trở xa xôi. Hôm qua, con nói với con gái mình rằng: “Từ bận lấy chồng xa, mỗi mùa Vu Lan mẹ không được ở bên bà ngoại”. Con gái nhìn con, giọng đầy an ủi: “Sau này con lớn, con không lấy chồng, con ở với mẹ được không?” Con gái mới 5 tuổi mà đã suy nghĩ quá nhiều rồi.
Con nhớ những mùa Vu Lan cũ, ngày cha mẹ còn trẻ và anh em con hãy còn bé thơ. Những ngày cận rằm, bố thường sẽ quét dọn lại bàn thờ, mẹ đi chợ mua nải chuối xanh, dăm ba thức quả rồi sai chúng con bày biện. Thường thì mẹ sẽ xay thêm cân bột nếp làm đĩa bánh trôi, bánh mật để thắp hương. Mẹ vẫn nói hương khói cốt ở lòng thành, ông bà tổ tiên ở dưới suối vàng, chẳng ai than trách cháu con mình nghèo khó.
Ngày ấy, con không biết rằm tháng Bảy cũng chính là ngày lễ Vu Lan, là ngày báo hiếu. Mãi sau này lớn lên, lấy chồng xa, vào những ngày rằm con hay sang chùa, thấy trên ngực mỗi người cài một bông hồng trắng hoặc đỏ, mới hay rằng người còn mẹ thì đến sắc hoa cũng tươi hồng, người mất mẹ rồi màu hoa trắng buồn lạnh lẽo.
Thuở thiếu thời con luôn nghĩ rằng có mẹ là một lẽ dĩ nhiên ở đời. Rằng mẹ sinh mình ra, phải chăm lo, yêu thương cho mình. Vậy nên con vẫn thường đòi hỏi những thứ không đâu, dỗi hờn những chuyện chẳng ra gì. Những khi bị mẹ đánh đòn còn nông cạn nghĩ rằng mẹ ghét con, mẹ không thương con nhiều như con nghĩ. Cho đến khi con thấy đứa bạn con vụng về cầm kim khâu lại chiếc cúc áo tuột chỉ, bối rối sợ hãi khi thấy kỳ kinh nguyệt đầu tiên, dại khờ yêu đương rồi dại khờ lầm lỡ. Bạn bảo: “Giá mà tao có mẹ như mày, có lẽ cuộc đời tao đã không buồn đến thế”. Lúc đó con đã khóc, vì thương bạn và vì cảm thấy mình may mắn biết bao nhiêu.
Đến khi làm mẹ con mới biết làm mẹ thật khó biết nhường nào. Con mới hiểu ngày xưa nhà mình nghèo nên mẹ phải chắt chiu không cho con đòi hỏi. Rằng vai mẹ luôn nặng gánh lo âu nên hay cáu gắt ưu phiền. Rằng mẹ hà khắc với con trong những mối quan hệ bạn bè chỉ vì sợ con dại khờ nông nổi. Vẫn là sự yêu thương, chăm sóc nhưng là theo cách riêng của mẹ chứ không phải cung phụng nuông chiều như mẹ người ta.
Giá mà con hiểu được những điều đó sớm hơn để mẹ đỡ phải vất vả, lo phiền, bớt đi những nhăn nhó cáu gắt. Nhưng mà biết làm sao được khi “khôn không đến trẻ, khỏe chẳng đến già”. Chỉ tiếc cho rất nhiều người khi hiểu ra thì cũng là lúc nhận ra đã muộn màng vĩnh viễn.
Hôm qua bạn con đến chơi nhà. Cô ấy hơn ba mươi rồi mà vẫn chưa lấy chồng, bởi mỗi lần đưa bạn trai về thăm nhà, nhìn gia cảnh khổ nghèo, nhìn người mẹ có chút ngu ngơ là họ e dè do dự. Chỉ cần một lời nói chê bai hay một ánh nhìn thiếu thiện cảm là bạn đã quyết buông tay. Bạn nói: Mẹ bạn vốn không được khôn lanh, xưa bị người ta phỉnh lừa mà có bạn. Ông bà ngoại ngày đó bắt mẹ phải bỏ thai chỉ bởi “thân mày mày còn lo chưa nổi, sau này nuôi con làm sao được!”. Nhưng bản năng đàn bà, bản năng làm mẹ, mẹ đã nhất quyết để có bạn trên đời.
Mẹ bạn cả cuộc đời chưa bao giờ mặc váy, chưa bao giờ biết đến son môi, đi qua đường phố còn cần bạn dắt tay, vào thang máy luôn nhắm mắt vì sợ hãi. Cả cuộc đời bà tẩn mẩn với vườn rau, với lợn, với gà. Mẹ bạn trong con mắt người đời hơi khù khờ, thiếu khôn lanh, nhưng trong trái tim bạn, đó là người đàn bà vĩ đại nhất, và bạn cũng sẵn sàng vì người mà từ bỏ mọi hạnh phúc riêng tư, êm ấm của riêng mình.
Khi bạn ngồi với con, nói ra những tâm sự ấy rất đỗi nhẹ nhàng, con nhận ra người mẹ ấy cũng đã sinh ra một người con gái rất tuyệt vời. Rằng với thế giới mẹ chỉ là một người đàn bà nhỏ bé, bình thường, nhưng trong trái tim mỗi đứa con, mẹ mình là cả thế giới.
Mẹ! Con đã đặt chân đến nhiều nơi, nhiều mảnh đất xinh đẹp hơn ngôi làng nhỏ của mình. Mẹ! Con đã đến những nơi rất xa hoa, sang trọng hơn ngôi nhà nhỏ của mình. Nhưng những lúc lòng trĩu âu lo, những khi chân chồn gối mỏi, con chỉ muốn trở về nơi có mẹ. Nơi mỗi sáng mai thức dậy thấy lá tre đã rơi đầy ngõ, bên hông nhà giàn mướp nở hoa vàng. Nơi mỗi trưa về gió Lào thổi rát cả hàng cây, tiếng gà gáy trưa từ đâu vọng lại. Nơi mỗi buổi tối cả nhà mình ngồi quây quần trên mảnh sân rộng, bên ấm nước chè xanh đắng chát, cười nói râm ran trong tiếng lũ trẻ nô đùa.
Lại một mùa Vu Lan nữa lại về. Mùa Vu Lan này con lại sang chùa, sẽ lại cài lên ngực mình một bông hồng đỏ để biết rằng tim mình vẫn rất rộn ràng vì niềm hạnh phúc có mẹ. Con rất muốn hát cho mẹ nghe, câu hát con đã hát đi hát lại không biết bao nhiêu lần: “Mẹ ơi thế giới mênh mông, mênh mông không bằng nhà mình. Dù cho phú quý vinh quang, vinh quang không bằng có mẹ”.