Lễ Phật đản là một trong những đại lễ hết sức quan trọng với người con Phật không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Đây là ngày kỷ niệm sự ra đời của một đấng Tối Thượng tôn quý - Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu hết được nguồn gốc và ý nghĩa quan trọng của ngày Phật đản sinh.
Nguồn gốc của ngày lễ Phật đản
Đức Phật Thích Ca tên thật là Tất Đạt Đa Cồ Đàm (Siddhārtha Gautama). Ngài đản sinh vào năm 624 TCN và nhập Niết bàn vào năm 554 TCN. Cha Ngài là Đức vua Tịnh Phạn, mẹ là Hoàng hậu Ma Da. Tiền thân của Ngài là Bồ-tát Hộ Minh - là vị Bồ-tát Nhất sinh Bổ xứ tại cung trời Đâu Suất, nghĩa là chỉ còn một kiếp cuối cùng ở thế gian, Ngài sẽ chứng đạo trở thành một vị Phật Toàn Giác.
Hằng năm, để thể hiện lòng thành kính, tri ân đến đấng Cha lành – người đã khai sáng ra đạo Phật; các tín đồ Phật giáo trên toàn thế giới lại hân hoan cùng nhau tổ chức lễ Phật đản sinh, kỷ niệm ngày đấng Toàn Giác ra đời.
Đại hội Phật giáo quốc tế năm 1950 thì thống nhất lấy ngày Rằm tháng Tư Âm lịch làm ngày chính thức kỷ niệm Phật đản. Thế nhưng Phật giáo Bắc Tông thì thường vẫn lấy mùng 8 tháng 4. Cho nên bây giờ, chúng ta có cả tuần lễ Phật đản. Có thể từ mùng 8 tháng 4 cho đến tận Rằm tháng Tư làm Phật đản. Có nhiều nơi thì làm từ mùng 1 tháng 4 cho đến hết cả tháng Tư vẫn làm Phật đản được. Tuy còn có sự dị biệt về ngày Đức Phật đản sinh tại 2 truyền thống Phật giáo, nhưng tựu chung lại chúng ta chắc chắn rằng, Đức Phật hoàn toàn có thật. Ngài là một con người bằng xương bằng thịt, hiện hữu trên cuộc đời này!
Ý nghĩa của lễ Phật đản
Đức Phật xuống trần gian chúng ta với một trọng trách rất nặng nề. Thứ nhất trước khi giáng sinh, Ngài là một vị Bồ-tát ở cung Trời. Một vị Bồ-tát “Nhất sinh Bổ xứ” sẽ thành Phật trong đời này. Ngài quán sát thấy rằng tất cả chúng sinh không chỉ ở cõi Nam Diêm Phù Đề này mà trong tất cả pháp giới, đối với Ngài đều đã từng là thân nhân quyến thuộc nhiều kiếp. Ngài thấy được tất cả chúng sinh cùng với Ngài đều đã từng là cha, là mẹ, anh em ruột thịt nhiều kiếp rồi. Thứ hai Ngài lại quan sát thấy tất cả chúng sinh đều có đầy đủ khả năng để giác ngộ. Mà trong kinh Hoa Nghiêm, Ngài nói tất cả chúng sinh đều có đầy đủ đức tướng trí tuệ Như Lai. Thứ ba, Ngài lại thấy giữa Ngài và chúng sinh không có sai khác. Ngài và chúng sinh đều chung cùng một bản thể; đều cùng một bản tính chân như, đều như nhau không khác. Từ ba cái thấy thế này, cho nên Ngài thấy không thể bỏ chúng sinh được. Nhất khoát phải cứu độ, nhất khoát phải giúp cho tất cả những chúng sinh còn chìm đắm trong đau khổ này được giải thoát như mình.
Nhờ có Phật ra đời mà chúng ta mới nhận ra mình có một “kho tài sản” vô giá nhưng lại bỏ quên từ bao kiếp đến nay. Hơn thế nữa, Ngài còn tạo dựng cho chúng ta một niềm tin mãnh liệt rằng tất cả chúng sinh đều sẽ chứng đắc quả vị Phật như Ngài.
Ngoài ra, Đức Phật ra đời còn giúp chúng ta thấy được những giá trị nhân văn hết sức to lớn mà trước đó không thể tìm thấy ở bất kỳ xã hội nào, đó chính là sự bình đẳng, tôn trọng con người cũng như tất cả mọi loài.
Sự ra đời của Đức Phật Thích Ca mang một ý nghĩa vĩ đại đối với toàn nhân loại. Ngài là sự kết tinh của tất cả những gì cao quý nhất trong vũ trụ. Ngài đã chỉ ra con đường đưa đến sự giác ngộ tối thượng nhất, giúp chúng ta tìm được “kho báu” Phật tính trong tâm mình.
Chính vì sự cao quý của Đức Phật nên khi Ngài đản sinh, chư Thiên từ các cung Trời cũng hân hoan chào đón, muôn hoa nở rộ, chim hót líu lo đón mừng bậc đại Giác Ngộ ra đời. Cho đến tận ngày nay, để tôn vinh sự kiện trọng đại của toàn nhân loại; người con Phật trên khắp năm châu lại cùng nhau hân hoan, hạnh phúc đón mừng ngày lễ Phật đản. Đây là một dịp đặc biệt quan trọng để hai hàng đệ tử Phật trên khắp thế giới tưởng nhớ, dâng lòng thành kính tri ân đến đấng Cha lành của khắp trời, người. Không những vậy, lễ Phật đản cũng là nhân duyên thù thắng để xương minh, phát triển và hoằng dương Phật Pháp.
Phật tử làm gì trong ngày lễ Phật đản?
Bây giờ, đất nước chúng ta đã được độc lập, tự do thì việc xây dựng đạo đức của xã hội là vô cùng quan trọng. Phật giáo là đạo đồng hành, gắn bó với dân tộc. Hơn 2000 năm lịch sử đã có rất nhiều đóng góp với dân tộc chúng ta. Và có thể nói văn hóa, đạo đức Phật giáo đã thấm nhuần trong xương tủy của mỗi người dân Việt Nam, trong văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Có thể nói, lễ Phật đản là dịp đặc biệt quan trọng trong Phật giáo. Vậy là một người con Phật chúng ta cần làm những gì để giữ gìn và phát huy những ý nghĩa tốt đẹp của tinh thần mùa Khánh đản?
Phật tử có nên tổ chức ngày lễ Phật đản?
Đức Phật ra đời vì lợi ích cho số đông, vì hạnh phúc cho số đông, vì lòng bi mẫn, vì sự tốt đẹp cho chư Thiên và loài người. Một sự kiện hy hữu, quý báu như hoa ưu đàm ngàn năm mới nở; vậy nên là người con Phật chúng ta thật hãnh diện, hân hoan vui mừng chào đón chào ngày đấng Cha Lành đản sinh. Tuy nhiên, những năm gần đây chúng ta chưa thật sự phát huy được hết tinh thần của ngày lễ Phật đản. Về vấn đề này, chúng ta là con Phật, chúng ta phải làm cho Phật Pháp được xương minh. Mình có một ngày Phật đản là ngày lớn, ngày chính của cả một năm.
Nếu có điều kiện thì tại gia đình nhà mình trong tháng Tư mùa Phật đản này, chúng ta có thể treo lồng đèn Phật đản, treo cờ Phật giáo trước cửa nhà nếu có điều kiện.
Quả thật, việc khơi dậy, phát huy, lan tỏa ý nghĩa, tinh thần ngày Phật đản là điều cần thiết và đem lại lợi ích vô cùng to lớn. Thông qua ngày lễ Phật đản, người đệ tử Phật không những thấm nhuần tư tưởng, lời dạy của Đức Thế Tôn mà còn tạo duyên cho người thân, bạn bè và những người chưa biết đến Phật Pháp được kết duyên lành với Tam Bảo. Nhờ vậy, nhiều người được biết đến giáo lý của Phật, mở rộng trí tuệ, hướng tới những điều đạo đức tốt đẹp, từ đó chuyển hóa, thay đổi bản thân và mang lại hạnh phúc cho những người xung quanh.
Mỗi người con Phật chúng ta hãy cùng nêu cao tinh thần Phật đản và lan rộng niềm vui ngày Khánh đản đến người thân, gia đình, bạn bè thông qua cách thể hiện thông minh, hiện đại, phù hợp với cộng đồng.
