Chùa Pothi Somron thuộc hệ phái Nam tông Khmer tọa lạc ở Ô Môn Cần Thơ là tuyệt tác về kiến trúc bên cạnh bề dày lịch sử. Xuất hiện từ hàng trăm năm trước thời phong kiến Việt Nam, điểm nhấn độc đáo khi khách hành hương đến tắm mình trong dòng chảy tâm linh, văn hóa, kiến trúc, cảm xúc khi ngắm các cội cổ thụ cũng rất đặc biệt gieo vào lòng sự lắng đọng khó quên...
Chùa Pothi Somron có cội bồ đề lớn ở bên ngoài tường rào và cội thị chừng 300 năm tuổi ở ngay bên trong rào chính điện cổ kính. Nếu tính theo hướng nhìn ra vàm sông lặng lẽ có bến nước, cội thị nằm ở góc trái, ngã mình rất thấp... Dáng cây không lớn, nhưng rất đẹp với nhiều “đường” uốn khúc thân cành không khác một tác phẩm nghệ thuật. Nếu đã đến và ngắm, bạn sẽ ngắm lâu và chắc không quên ghi một vài khuôn hình gốc cây độc đáo này, tuổi, dáng… Do cây ngã mình thấp dần, chùa đã xây một bệ chắn nâng cây.
Người viết có hạnh phúc chiêm bái Phật, lễ ở chính điện trang nghiêm. Và ngắm rất lâu cội cây lạ trong khi chưa biết đấy là cây chi. Ở phòng khách của chùa, hầu như tề tựu đầy đủ quý bậc tôn túc trong thường trực Hội đồng trị sự TW giáo hội Phật giáo Việt Nam chờ dự lễ khánh thành học viện Phật giáo Nam Tông Khmer ở ngay bên cạnh chùa. Hòa thượng Phó Chủ tịch thường trực HĐTS TW GHPG Thích Thanh Nhiễu đã đến bên cội cây và ngài cho biết: đây là gốc thị, một loài cây có nhiều ở vùng bắc bộ, tuổi cây này chừng 300 năm!
Đã mấy năm trôi qua, cảm xúc vẫn còn mới nguyên, về ngôi cổ tự, tháp, ghe ngo và cội thị độc đáo ngự ngay nền chính điện. Người viết đã ghi hình Hòa thượng Phó Chủ tịch cạnh cội thị, gốc thị và…
Gốc thị ở nền chính điện chùa Pothi Somron.
Vốn cây cổ thụ đang được coi trọng giữ gìn, trong đấy việc xét công nhận “cây di sản” là một biện pháp. Xét tiêu chí tuổi cây, văn hóa, lịch sử, giá trị khác, cội thị ở cổ tự Pothi Somron xứng đáng được nghiên cứu thẩm định công nhận “cây di sản” để quảng bá một giá trị, bảo vệ, nâng cao ý thức trong cộng đồng về cội cây vô giá này.
Thị ở Pothi Somron không phải cội cổ thụ duy nhất thuộc về giống loài này ở đồng bằng sông Cửu Long, song giá trị cội cổ thụ bên cạnh ngôi cổ tự Nam Tông Khmer mang tính độc đáo, như một biểu tượng cho sự toàn vẹn thống nhất vùng miền trong một cõi đất Việt Nam.
Thị trong cổ tích Bắc Bộ, tuyệt mỹ dáng hình tận vùng phù sa ở hạ lưu Mê Kông!
