Cuộc sống nhiệm mầu

Thử nhìn vào cuộc sống

Trong suốt những năm tháng đã trôi qua trong cuộc đời, có bao giờ bạn đã từng dành ra một phần thời gian – dù là rất nhỏ – để thử nhìn vào cuộc sống này hay chăng?. Nhìn vào cuộc sống không chỉ có nghĩa là nhìn vào ngôi nhà của bạn, sở làm của bạn, gia đình, thành phố, làng quê... Những thứ đó đều thuộc về cuộc sống, nhưng chỉ nhìn thấy chúng không thôi chưa phải là nhìn vào cuộc sống. Thường thì chúng ta nhìn vào cuộc sống theo nghĩa là những gì liên quan và chúng ta được tiếp cận hằng ngày. Hay nói khác đi, chúng ta thường chỉ chú ý đến những gì mà chúng ta cho là thiết thực và có ảnh hưởng nhất định đến sinh hoạt hằng ngày của chúng ta, được nhìn thấy và tiếp xúc mỗi ngày. Ít khi chúng ta nghĩ rằng ngay cả những điều mà chúng ta chưa từng nhìn thấy, ở tận đâu đó rất xa xôi, cũng vẫn là một phần trong cuộc sống và có những ảnh hưởng nhất định đến chúng ta.

Hãy dành ra đôi phút để suy nghĩ về những gì bạn đã thấy biết về cuộc sống. Hãy liên kết chúng lại trong một nhận thức bao quát, toàn diện. Có thể bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy được những điều mà trước đây bạn chưa hề nghĩ đến. Có thể là trên đường đến nơi làm việc mỗi ngày, bạn vẫn thường đi dưới một hàng cây xanh. Nhưng có bao giờ bạn nghĩ đến hàng cây ấy như là một phần trong cuộc sống? Thế bạn có biết là mỗi ngày hàng cây ấy đã lọc sạch cho thành phố này bao nhiêu là dưỡng khí? Và nếu vì một lý do nào đó mà chúng ngã đổ xuống, hoặc chết đi, bạn có biết là điều gì sẽ xảy ra chăng?.

Thật giản dị như trang giấy mà bạn đang đọc những dòng chữ này... Bạn có bao giờ nghĩ đến biết bao nhiêu yếu tố liên quan cần đến để có được một trang giấy nhỏ nhoi trong tầm tay của bạn hay chăng? Nếu không có rừng cây, người ta không thể có bột giấy để làm ra giấy. Không có đất đai màu mỡ, không thể có rừng cây. Không có mưa, không có nắng... rừng cây không thể tồn tại và lớn lên. Và nếu không có sự hiểu biết về việc làm giấy được truyền lại qua nhiều đời, cũng không thể có trang giấy...Hãy nghĩ đến từng sự vật chung quanh bạn. Không một sự vật nào có thể tồn tại độc lập mà không phụ thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp vào những sự vật khác. Một khi mối liên hệ này được nhìn rộng ra, bạn sẽ thấy không một sự vật nào lại không có một mối quan hệ nhất định gần xa nào đó với bất kỳ một sự vật nào khác.

Với sự vật đã như thế, bạn sẽ thấy ra với những con người điều này lại càng rõ rệt hơn. Làm sao chúng ta có thể nghĩ đến một sự tồn tại tách biệt với những người chung quanh ta? Làm sao chúng ta có thể có được hạnh phúc, an vui... mà không quan hệ đến những con người khác, cho dù là những người mà lâu nay ta vẫn thường xem như là xa lạ?...

Cách nhìn về cuộc sống như thế là một cách nhìn hợp lý hơn so với cách nhìn chia tách, phiến diện mà đa số thường mắc phải. Điều này giúp chúng ta hiểu được một cách dễ dàng hơn những mối quan tâm chung của toàn nhân loại như vấn đề môi trường, khí hậu, thiên tai... Điều này cũng giúp chúng ta gần gũi hơn với các tâm hồn nghệ sĩ, những người có thể dành phần lớn thời gian trong cuộc sống để ca ngợi những vẻ đẹp của hoa lá, cỏ cây hay trăng nước..., vì ta biết rằng chính những vẻ đẹp ấy quan hệ mật thiết đến cuộc sống chúng ta như thế nào. Và một cách vô cùng thiết thực, nó giúp cho mỗi chúng ta – những con người – dễ dàng gần gũi với nhau hơn trong cuộc sống.

Trân trọng cuộc sống

Nếu tôi nói với bạn rằng cuộc sống này rất đẹp, có thể bạn sẽ hỏi tôi rằng: Nó đẹp như thế nào?. Này người bạn trẻ, đó là một câu hỏi không dễ trả lời. Thậm chí, nói một cách chính xác hơn thì đó là một câu hỏi mà tôi không thể trả lời cho bạn. Bạn chỉ có thể tự mình tìm kiếm và cảm nhận lấy câu trả lời ấy. Và một khi bạn đã làm được như thế, bạn mới thực sự biết yêu thương và trân trọng cuộc sống này!. Một người bạn họa sĩ có lần hỏi tôi: “Anh ngắm hoa như thế nào để thấy hết vẻ đẹp của hoa?” Tôi trả lời anh ta: “Nếu anh ngắm hoa vì muốn thấy hết vẻ đẹp của nó, anh sẽ không bao giờ đạt được ý nguyện. Thay vì vậy, anh hãy tiếp xúc với bông hoa”.

Cuộc sống này cũng là một bông hoa, và là một bông hoa rất tuyệt vời. Nhưng cho dù đã có vô số những thơ, văn, nhạc, họa cố gắng miêu tả vẻ đẹp của cuộc sống, sự thành công của các nghệ sĩ trong lãnh vực này là vô cùng hạn chế. Chỉ có một số rất ít các nghệ sĩ bậc thầy là có thể truyền đạt được đến người xem, người nghe một phần nào đó những vẻ đẹp mà họ cảm nhận được... Vì thế, nếu bạn hỏi tôi rằng cuộc sống đẹp như thế nào, tôi nghĩ là tôi hoàn toàn không có khả năng để miêu tả điều đó cho bạn. Khi tôi ngắm hoa, tôi không nghĩ là mình đang tìm kiếm vẻ đẹp của bông hoa. Bông hoa là một thực thể trong cuộc sống. Tôi cũng là một thực thể trong cuộc sống. Tôi và hoa cùng hiện hữu. Tôi có mặt nơi đây cùng với bông hoa và cảm nhận được vẻ đẹp của nó, cả màu sắc và hương thơm, những đường nét tinh tế... Tôi không hề có ý niệm muốn chiếm hữu bông hoa hay vẻ đẹp của nó. Tôi hiện hữu cùng bông hoa và vì thế tôi tiếp xúc được với nó.

Bằng cách đó, tôi có được những rung động sâu xa nhất mà một tác phẩm nghệ thuật thiên nhiên tuyệt vời có thể mang lại cho con người. Tôi cảm nhận được hoàn toàn vẻ đẹp của bông hoa, mặc dù tôi chỉ có thể phác họa hoặc miêu tả lại vẻ đẹp ấy một cách rất hạn chế bằng khả năng diễn đạt rất tồi của mình. Nhưng nếu bạn cũng muốn cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp ấy, tôi mời bạn hãy tiếp xúc cùng bông hoa.

Để hiểu được cuộc sống này đẹp như thế nào, bạn cũng cần phải tiếp xúc thực sự chứ không phải là cất công đi tìm kiếm vẻ đẹp trong đó. Tất cả các bạn đều sẵn có khả năng tiếp xúc với đời sống để cảm nhận những vẻ đẹp ấy.

Khi bạn bận rộn quay cuồng với trăm công ngàn việc trong cuộc sống, điều đó không có nghĩa là bạn đang tiếp xúc cùng cuộc sống. Bạn có thể đã trải qua nhiều năm trong cuộc sống, nhưng có khi chưa một lần thực sự tiếp xúc cùng cuộc sống.

Bạn chỉ có thể tiếp xúc được với cuộc sống khi trăm công ngàn việc của bạn không còn là để nhắm đến những mục đích lo toan, tính toán, giành giật hay khao khát điều này, điều khác, mà chỉ là để cho bạn sống có ý nghĩa hơn. Khi không còn bị chi phối bởi những được, thua, hơn, thiệt... bạn mới thực sự có thể mở lòng tiếp xúc cùng cuộc sống. Đôi khi, tôi thích gọi những giây phút như thế này là sự dừng lại để nhận biết chính mình. Bởi vì chỉ khi nào bạn nhận biết chính mình, bạn mới có thể tiếp xúc được với cuộc sống đang tồn tại song hành cùng bạn.

Vì thế, tiếp xúc với cuộc sống là dừng lại mọi tham vọng, lo toan, tính toán, để tâm hồn trải rộng thênh thang và nhìn ngắm mọi sự vật trong bản chất sâu xa thực sự của chúng. Khi ấy, bạn sẽ thấy dòng sông không chỉ là dòng sông, mà chính là sự luân lưu mầu nhiệm muôn đời của nước. Bạn thấy hơi nước bốc lên không trung, đọng thành những đám mây mát mẻ, và rơi xuống thành những cơn mưa làm tươi xanh vạn vật. Không có sự luân lưu mầu nhiệm ấy, dòng sông không thể tồn tại qua bao đời mà vẫn là dòng sông được...

Bạn cũng nhìn thấy chồi non đâm ra từ một cây xanh đã hàm chứa cả những cây xanh ngày mai trong nó. Cây và chồi nối tiếp nhau trong một chuỗi dài không dứt của sự hiện hữu nhiệm mầu mà không phải nhờ cậy vào bất cứ sự lo toan tính toán nào. Ngày xưa, vào độ tuổi cuối đời, Khổng Tử đã có lần dừng lại để tiếp xúc cùng cuộc sống. Khi ấy, ông đang đứng bên một dòng sông và đã cảm khái nói rằng: “Ta muốn im lặng không nói nữa! Trời có nói gì đâu? Bốn mùa theo nhau tiếp nối, trời có nói gì đâu?” . ( Dư dục vô ngôn! Thiên hà ngôn tai! Tứ thời vận hành, thiên hà ngôn tai!).

Bạn cũng sẽ nhìn thấy hết thảy con người đều là những thực thể rất tuyệt vời, mầu nhiệm. Mỗi một con người đều là sự nối tiếp của một, hai, cho đến vô số những thế hệ đã qua... Những gì chúng ta nhìn thấy hôm nay là kết quả được truyền lại từ những ngày xưa xa lắc xa lơ nhưng không hề mai một, hư mất... Và một mai khi chúng ta không còn nữa, vẫn sẽ có những con người nối tiếp sự hiện hữu của chúng ta...

Bạn cũng sẽ nhìn thấy cả cuộc sống này là một thực thể thống nhất nhiệm mầu. Từ không khí trong lành ta đang hít thở, ánh nắng mai ấm áp trên những bụi cây xanh... cho đến những áng mây đang vờn bay xa tít tắp cuối chân trời... Tất cả đều quan hệ chặt chẽ với ta, trong mối tương quan cùng nhau hiện hữu. Mỗi một thực thể trong cuộc sống đều là điều kiện tồn tại cho những thực thể khác, và đều không thể tồn tại nếu không có sự tương tác lẫn nhau.

Khi nhìn vào một bát cơm, bạn sẽ thấy có bông lúa trĩu hạt, có bác nông dân cày bừa khuya sớm, có ánh nắng, cơn mưa, dòng nước mát đã nuôi lớn đồng lúa xanh... Nếu không có bác nông dân cày bừa khuya sớm, không có ánh nắng, cơn mưa, làm sao có đồng lúa trĩu bông? Không có đồng lúa, làm sao có bát cơm ta đang nhìn thấy?.

Nhưng bác nông dân, ánh nắng, cơn mưa... lại tồn tại nhờ vào nhiều yếu tố khác nữa. Bác nông dân đã lớn lên nhờ khoai sắn ruộng vườn, nhưng cũng cần có quần áo để mặc, thuốc men khi bệnh tật, đèn dầu để thắp lúc về đêm... Vì thế cuộc sống của bác lại liên quan đến nhiều yếu tố khác nữa.

Mối tương quan chặt chẽ giữa các yếu tố trong cuộc sống không chỉ là sự tương tác cùng tồn tại. Đó còn là mối tương quan chuyển hóa từ yếu tố này thành yếu tố khác. Bạn sẽ không sao tưởng tượng nổi là năng lượng mặt trời mỗi ngày liên tục được chuyển hóa thành một khối lượng vật chất khổng lồ trên toàn thế giới. Và công việc nặng nề, to tát ấy lại được thực hiện bởi từng lá cây xanh nhỏ bé ở khắp nơi trên bề mặt của hành tinh, và có vô số những lá cây xanh như thế...

Khi phân rác hoai mục đi trong lòng đất, chúng được cây xanh hấp thụ để chuyển hóa thành hoa trái, rau củ... Vì thế, khi bạn nhìn vào một giỏ rác, bạn có thể thấy được những hoa trái, rau củ của ngày mai. Nhưng bạn cũng nhìn thấy những bông hoa đang tươi đẹp trong phòng rồi đây sẽ héo rũ và sẽ bị vứt vào giỏ rác. Trong cái tươi đẹp của hoa đã hàm chứa cái hôi hám của rác, và trong cái hôi hám của rác đã hàm chứa cái tươi đẹp của hoa.

Khi thực sự tiếp xúc với đời sống và hiểu được những mối tương quan giữa bản thân với vạn vật, bạn sẽ thấy lòng mình rộng mở hơn. Bạn cũng thấy cần phải sống có trách nhiệm hơn, vì cuộc sống của bản thân bạn luôn có mối liên quan đến tất cả mọi người. Này người bạn trẻ, đến đây chắc hẳn bạn đã hiểu ra rằng chính sự tiếp xúc sâu xa với bản chất của mọi thực thể trong đời sống mới có thể giúp bạn cảm nhận được vẻ đẹp của cuộc sống, chứ không phải là những miêu tả mơ hồ qua thơ, ca, nhạc, họa...

Với sự tiếp xúc sâu xa này, bạn sẽ thấy rằng không chỉ những nét hoa mỹ, những biểu tượng thành công, giàu sang, khỏe mạnh... mới là tiêu biểu cho vẻ đẹp của cuộc sống. Ngay cả những gì không đẹp, khó khăn, nghèo khổ, tội lỗi... cũng là những yếu tố hàm chứa trong cuộc sống, và đều có liên quan chặt chẽ đến bản thân ta.

Và chính sự hiểu biết sâu xa về bản chất của đời sống sẽ giúp bạn cảm thấy trân trọng cuộc sống ngắn ngủi nhưng mầu nhiệm và quý giá này, cũng như hiểu ra được ý nghĩa và giá trị của từng phút giây ta đang được hiện hữu trong cuộc sống. Xây dựng một đời sống đẹp là biết hòa nhập và thương yêu chia sẻ cùng tất cả, không phải là lựa chọn lấy những gì tốt đẹp để tôn thờ, theo đuổi. Chúng ta sẽ có nhiều niềm vui và hạnh phúc hơn khi ý thức được rằng chính bản thân mình đang góp phần làm đẹp hơn cho cuộc sống.