Tuổi Trẻ đã
tìm gặp chính nhân vật quan trọng đã tổ chức cuộc tự thiêu và cả nhân chứng
phía bên kia là mật vụ đã theo dõi Bồ tát Thích Quảng Đức, để tường minh thêm
cuộc “vị pháp thiêu thân” đặc biệt này.
Nhắc lại sự kiện Bồ tát Thích Quảng Đức tự thiêu, hòa
thượng Thích Đức Nghiệp vẫn xúc động như là câu chuyện ngày hôm qua.
Từng đảm nhiệm chức vụ trưởng ban đối ngoại và điều
hành của Ủy ban Liên phái bảo vệ Phật giáo Việt Nam, hòa thượng Thích Đức Nghiệp
hiện là một trong ít nhân chứng tường tận giai đoạn lịch sử này. Đặc biệt, hòa
thượng cũng chính là người trực tiếp giúp tổ chức vụ vị pháp thiêu thân thể
theo tâm nguyện của Bồ tát Thích Quảng Đức.
Que diêm và
biển lửa
Những năm đầu thập niên 1960, quan hệ giữa Phật giáo
và chính quyền Ngô Đình Diệm đã âm ỉ căng thẳng. Đại lễ Phật đản năm 1963 trùng
thời điểm khánh thành một nhà thờ lớn ở Quảng Trị. Tổng thống Diệm trên đường
đi dự lễ khánh thành nhà thờ này thấy rất nhiều phật kỳ được treo trang trọng
khắp Huế.
Ngô Đình Diệm cau mày hỏi Quách Tòng Đức, đổng lý văn
phòng phủ tổng thống, đi theo tháp tùng và được trả lời là cờ Phật giáo treo mừng
Phật đản. Không cần đợi phải họp bàn, tổng thống Diệm hạ lệnh khẩn cấp cho
Quách Tòng Đức với nội dung: gửi gấp công điện lệnh cho khắp nơi trên toàn quốc
phải hạ cờ Phật giáo xuống, chỉ được treo trong phạm vi nhà chùa.
Mệnh lệnh này như một que diêm thảy vào lò than vốn đã
âm ỉ nóng bỏng trong giới Phật giáo trước các chính sách kỳ thị tôn giáo của
chính quyền anh em nhà Ngô. Hòa thượng Thích Đức Nghiệp xúc động kể: “Các cuộc
đấu tranh của Phật giáo nhanh chóng liên tiếp bùng nổ. Nó khởi đầu ở Huế rồi
lan rộng vào Sài Gòn và các tỉnh...”.
Đỉnh điểm căng thẳng nhất là vụ nhiều phật tử bị giết
chết và bị thương trước Đài phát thanh Huế trong đêm 8-5-1963. Trong đó ngoài
các phật tử còn có người dân và trẻ em tụ tập trước đài phát thanh nghe ngóng
tình hình thời sự từ Sài Gòn. Theo hòa thượng Thích Đức Nghiệp, thiếu tá Đặng Sỹ
của chính quyền Ngô Đình Diệm là một trong những kẻ đã thực hiện vụ sát hại đẫm
máu này!
Trước tình thế dầu sôi lửa bỏng, hòa thượng Tăng thống
Thích Tịnh Khiết, hội chủ Tổng hội Phật giáo VN, đã triệu tập một cuộc họp khẩn
cấp để ra bản tuyên ngôn năm điểm gửi đến phủ tổng thống Ngô Đình Diệm. Trong
đó có các nội dung yêu cầu chính phủ phải thu hồi công điện triệt hạ phật kỳ,
cho Phật giáo được hưởng chế độ đặc biệt như các hội truyền giáo khác được ghi
trong đạo dụ số 10, cho tăng ni và phật tử được tự do truyền đạo, hành đạo.
Đặc biệt, tuyên ngôn này cũng yêu cầu chính phủ chấm dứt
tình trạng bắt bớ, khủng bố Phật giáo và nghiêm trị những kẻ chủ mưu sát hại phật
tử ở Huế... Một Ủy ban Liên phái bảo vệ Phật giáo Việt
Sau đó, các hòa thượng Thiện Hoa, Tâm Châu, cụ Chánh
Trí Mai Thọ Truyền đại diện ủy ban Phật giáo này được vào phủ tổng thống Ngô
Đình Diệm nhưng vẫn không có kết quả. Phật giáo vẫn tiếp tục bị chính quyền đàn
áp nặng nề.
Tăng ni phật tử biểu tình chống kỳ thị
tôn giáo - Ảnh tư liệu
Không thể ngồi
im
Một buổi sáng, hòa thượng Thích Đức Nghiệp (lúc đó là
đại đức dạy học ở Trường Vạn Hạnh) được mời đến chùa Ấn Quang dùng cơm trưa với
các hòa thượng Thích Tâm Châu, Thích Thiện Minh và Thích Thiện Hoa. Hòa thượng
Thích Thiện Minh nói thẳng: “Tình hình Phật giáo căng thẳng lắm rồi. Chúng ta cần
phải đấu tranh tích cực. Xin mời đại đức Thích Đức Nghiệp nhận lãnh trách nhiệm
trưởng ban đối ngoại và tổ chức trong nội bộ để đấu tranh bảo vệ Phật giáo”.
Hòa thượng Thích Đức Nghiệp cúi đầu, chắp tay xá mô phật.
Lúc này phong trào biểu tình của Phật giáo ngày càng nổ
ra nhiều hơn. Ngày 21-5-1963, hòa thượng Thích Tịnh Khiết ra giáo lệnh phật tử
toàn quốc tổ chức lễ cầu siêu cho nạn nhân bị sát hại ở Huế. Ở Sài Gòn, các cuộc
rước linh, cầu siêu đã biến thành những cuộc biểu tình quy mô lớn. Hành trình
biểu tình bắt đầu từ chùa Ấn Quang và kết thúc ở chùa Xá Lợi. Đoàn người biểu
tình kéo dài cả cây số với những biểu ngữ nêu rõ các yêu cầu chính đáng của Phật
giáo và đặc biệt là bản tuyên ngôn năm điểm.
Buổi tối trước ngày rước linh biểu tình, đô trưởng Sài
Gòn - Chợ Lớn Nguyễn Phú Hải, đổng lý văn phòng phủ tổng thống Quách Tòng Đức
và một vị quận trưởng tìm đến chùa Ấn Quang để ra lệnh ngưng biểu tình. Hòa thượng
trị sự Thích Thiện Hòa cáo mệt, không tiếp khách.
Đại đức Thích Đức Nghiệp cương quyết nói với đại diện
chính quyền: “Hòa thượng bệnh không ra tiếp được. Nhưng một mình hòa thượng
cũng không thể quyết định. Việc quan trọng này phải triệu tập đủ ban trị sự Phật
giáo. Vậy chúng tôi xin gửi bản tuyên ngôn năm điểm của Phật giáo Việt
Ba vị đại diện chính quyền ngồi lì suốt từ 21g-0g vẫn
không lay chuyển được các nhà sư nên hậm hực bỏ về. 6g sáng hôm sau, cuộc rước
linh từ chùa Ấn Quang đã trở thành cuộc biểu tình rầm rộ đến 10g sáng mới kết
thúc ở chùa Xá Lợi.
Ông Nguyễn Văn Thông, cảnh sát đặc biệt đặc trách theo
dõi hoạt động biểu tình lúc đó nhưng lại có thiện cảm với Phật giáo, kể chi tiết:
“Sau cuộc rước linh đầu tiên, Phật giáo Sài Gòn tiếp tục tổ chức nhiều hình thức
biểu tình khác và thu hút được sự tham gia của dân chúng. Trong đó có cuộc tuyệt
thực của phật tử biến thành biểu tình rầm rộ ở trung tâm Sài Gòn”.
Sáng đó, các tăng ni xuất phát từ chùa Từ Nghiêm và Ấn
Quang trên tám chiếc xe đò lớn đi qua các đường phố rồi tiến thẳng đến trung
tâm Sài Gòn. Hòa thượng Đức Nghiệp tổ chức mỗi xe có hai nhà sư trong ban tổ chức
ngồi cạnh tài xế để dẫn đường biểu tình và ngồi sau để trấn an tăng ni. Rất nhiều
dân chúng và phật tử thành phố nhanh chóng hòa vào cuộc biểu tình...
Lực lượng cảnh sát được báo động toàn đô thành nhưng vẫn
không dập được cuộc biểu tình. Cuối cùng, các tăng ni kết thúc biểu tình để về
chùa Xá Lợi tiếp tục tuyệt thực. Trong số những người biểu tình bất bạo động
này có Bồ tát Thích Quảng Đức. Trước thế cuộc ngả nghiêng, Phật giáo có nguy cơ
tiêu vong, ngài đã âm thầm viết tâm thư nguyện được vị pháp thiêu thân...
Nguồn tin: QUỐC VIỆT (Tuổi Trẻ)
Ý kiến bạn đọc
Chùa Thành Lạng Sơn Diên Khánh Tự