Những lợi ích chữa bệnh không ngờ từ cây mướp

Theo Đông y, mướp có vị ngọt, tính mát, không độc, có tác dụng điều kinh, chỉ đới, bình can tức phong, thanh nhiệt, nhuận da, thông kinh lạc, thông đại tiểu tiện, hành huyết mạch. Mướp già đốt tồn tính, dùng làm thuốc có thể khử phong, hóa đờm, lương huyết, giải độc, sát khuẩn, thông kinh lạc, thông sữa. Theo “Lục xuyên bản thảo”, mướp sinh cân chỉ khát, giải nhiệt trừ phiền, làm nhuận da, trị chứng khát bệnh nhiệt, trị thân nhiệt phiền táo.

Y dược học hiện đại phát hiện quả, lá, dây của cây mướp đều có thể chữa bệnh. Dây mướp có tác dụng ức chế khuẩn cầu. Xơ mướp có tác dụng chống viêm lợi niệu. Lá mướp có tác dụng chống các nếp nhăn, làm đẹp dung nhan. Quả mướp có chứa nhiều nước, protid, lipid, glucid, xenlulo, canxi, phốt pho, sắt, beta-caroten, B1, B6, B2, C…

Quả mướp không những có khả năng chống viêm, chống các nếp nhăn và làm đẹp dung nhan, mà còn có tác dụng hỗ trợ trong điều trị các chứng đau họng, ho, hen xuyễn, viêm tuyến má, ho bách nhật, đau răng, đau lưng, tắc sữa, đau bụng kinh, kinh nguyệt quá nhiều, viêm bàng quang.

Trong y học cổ truyền, quả mướp còn có tên gọi khác là ty qua, thiên ty qua, bổ ty, tỳ lạc. Theo lương y Bùi Hồng Minh, Chủ tịch Hội Đông y quận Ba Đình, TP. Hà Nội, sách cổ có ghi chép lại quả mướp vị ngọt, tính bình, không độc, có thể làm món ăn thường xuyên, vừa tăng cường sức khỏe, vừa chữa bệnh. Phụ nữ muốn có bầu ngực căng tròn có thể dùng mướp thường xuyên để kích thích ngực nảy nở. Trong mướp có nhiều chất dinh dưỡng như canxi, đạm… giúp cho ngực phát triển tự nhiên. Ở Nhật, phụ nữ còn dùng mướp như một mỹ phẩm thiên nhiên rẻ tiền để làm đẹp da, ngăn ngừa lão hóa.

Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy, quả, lá, dây mướp đều có tác dụng chống nhăn da. Lấy quả mướp, hoặc lá hoặc dây mướp thật non, giã nát rồi vắt lấy nước. Nước mướp này bôi mặt ngày vài lần, không những có thể giữ cho da đẹp mà còn giúp trị tàn nhang, viêm lỗ chân lông, mũi đỏ do uống nhiều rượu. Một nhà văn Nhật Bản thọ 90 tuổi từng được nhiều người trầm trồ khen ngợi vì sở hữu làn da đẹp. Khi bà 80 tuổi, da mặt bà vẫn còn mịn màng nõn nà. Hàng ngày vào buổi sáng bà dùng khăn bông, chấm nước mướp bôi lên mặt. Bà làm như thế mấy chục năm liền, không gián đoạn.

Cách lấy nước mướp làm đẹp da mặt như sau: Lấy kéo cắt ngang dây mướp có quả cách mặt đất chừng 50cm để phần dây mướp còn lại uốn cong, miệng cắt quay xuống, cắm vào một bình thủy tinh sạch. Dùng băng dính bịt kín miệng bình. Chờ nước mướp chảy vào đầy thì dùng miếng vải sợi nhỏ lọc nước mướp. Cho nước mướp đã lọc vào lọ, đặt vào tủ lạnh dùng dần. Khi sử dụng nên cho vào nước mướp một giọt dầu thơm, một chút rượu.

Mướp còn rất tốt cho phụ nữ mới sinh. Món mướp non ninh với chân giò lợn giúp tăng cường tiết sữa, lưu thông máu và phòng ngừa táo bón. Những trường hợp bị băng huyết sau sinh có thể dùng đài của quả mướp (1-2 cái), huyết dụ, rễ cỏ tranh, rễ cỏ giày sắc uống. Chất nhầy trong quả mướp có tác dụng lưu thông máu, chữa các bệnh cho phụ nữ khí huyết hư, táo bón, gân xương đau nhức.

Tốt cho đàn ông yếu sinh lý

Các thầy thuốc Đông y cho hay những món ăn từ mướp như: mướp xào lạc, mướp nấu hạt sen, mướp nấu với ý dĩ hay mướp nấu canh với chân gà và cánh gà… rất tốt cho đàn ông yếu sinh lý, muốn sinh hoạt đều đặn hơn. Đó là những món ăn giúp bổ thận tráng dương rất rẻ tiền.

Đặc biệt, xơ mướp trong Đông y có vị ngọt, tính bình, đi vào ba kinh phế, vị, can. Xơ mướp có tác dụng thông kinh lạc, giải độc, thanh nhiệt, lương huyết, lợi niệu, giảm đau, thông sữa, đau nhức mình mẩy, gân xương, vùng ngực và sườn, chảy máu ruột, lỵ ra máu.

Dùng xơ mướp đốt tồn tính, tán bột, uống mỗi ngày 4 – 8g chia làm 2 lần, giúp chữa trị bệnh trĩ ra huyết, lòi rom, lỵ ra máu, trị chứng băng huyết của phụ nữ sau sinh. Xơ mướp còn được dùng làm dược liệu cho những trường hợp chữa bệnh hen, bế kinh, chữa sởi… Cách làm cụ thể như sau:

Dùng chữa hen: Xơ mướp sao vàng kết hợp với 12g hạt đay quả dài, sắc uống 2-3 lần/ngày.

Dùng chữa bế kinh: Xơ mướp bỏ hạt, đốt tồn tính tán thành bột trộn với tiết chim câu trắng, sau đó phơi khô, tán bột.  Mỗi ngày uống 8g pha với rượu khi đói.

Dùng chữa sởi: Xơ mướp kết hợp với một số cây như kim ngân, kinh giới, cỏ mần trầu, cam thảo, sắc uống ngày hai lần.

Ngoài quả và xơ, lá mướp cũng được xem là một vị thuốc nhiều công dụng. Lá mướp có vị đắng, chua, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, chống viêm, tiêu thũng. Có thể dùng lá mướp vò nát lấy nước uống để trị viêm họng, chữa ho lâu ngày… Vào mùa mưa kéo dài, nếu bị nước ăn chân, có thể dùng lá mướp giã nát, lọc lấy nước ngâm chân.

Đặc biệt, theo lương y Bùi Hồng Minh, một số bộ phận khác của cây mướp như: hoa, thân, rễ, hạt đều có thể sử dụng làm thuốc chữa bệnh được. Khi sốt cao, đau đầu, dân gian ta vẫn thường dùng hoa mướp ninh với đậu xanh uống ngày 2-3 lần. Riêng phần thân của cây mướp được nhiều sách cổ ghi chép có khả năng chữa viêm xoang, chảy nước mũi rất hiệu quả. Rễ mướp vị ngọt, tính bình, có tác dụng hoạt huyết, thông lạc, chữa đau nửa đầu, viêm mũi, viêm xoang, ho, đau lưng…

Một số bài thuốc thông dụng từ cây mướp

Trị nổi mề đay: Nghiền nát một nắm lá mướp tươi, thêm vào một chút băng phiến, bôi lên vết lở.

Chữa viêm họng: Lá mướp hương rửa sạch, giã nhỏ với ít muối, thêm nước, gạn uống làm một lần.

Chữa ho, hen kéo dài: Lá mướp hương 15g nấu nước uống hoặc chế biến dưới dạng cao lỏng 1/1, mỗi lần uống 0,5ml.

Trị mồ hôi chân quá nhiều: Lấy mướp già đốt thành tro, rắc ở trong giày, chân trần không tất đi vào giày liên tục 15 ngày.

Lưu ý: Những người tỳ vị hư yếu hay đau bụng, đại tiện lỏng nát không nên dùng.